Bir Var İmiş Bir Yoğ İmiş

Elinizdeki kitapta fikirleri tanıtılan Kethüdäzâde Mehmed Ârif Efendi, 19. yüzyıl Osma âlimlerindendir. Genellikle Nakşibendî dergâhında bulunmakla birlikte, Bektaşi babalarıyla yârenlik etmiş, Istanbul dergahlarını dolaşmış ve pek çok zümreyle görüşmüştür. Kethüdâzâde'nin devlet işlerine, toplumsal olaylara, tekke ve medreselerdeki dinî hayata, eğitim-öğretim sistemine, toplumun din ve devlet anlayışına bakışını, bazen öğrencilerin sorduğu sorulara zekice verdiği cevapları, nükteli ifadeleri içeren bu menakıb kitabı tarihi olayları nakletmesi sebebiyle kısmen bir tarih kitabı, içerisindeki Arapça, Farsça, Türkçe şiirler ve hikâyeler sebebiyle de kısmen bir edebiyat kitabı olarak değerlendirilebilir. Aslında bütün bunları içeren ve üzerindeki menâkıbnáme ismini de aşan bir karaktere sahiptir. Zira bu çalışma, yazılı tarih ve ilmi mülahazaların kapsamı dışında kalan, Osmanlı insani ve toplumunun karakterini içeriden tanımlayan bir muhteviyata sahiptir. Bütün bunların yanında bu eserin en büyük özelliklerinden birisi de içerdiği tasavvufi metin ve kayıtlardır. Kitap genelde Kethüdâzâde'nin sohbetlerinden tutulan hikâye türü kısa nakillerden oluşmaktadır.