Molla Fenârî’nin Varlık ve Bilgi Anlayışı

Selçuklulardan gelen ilmî ve kültürel mirasın üzerine inşâ edilmiş bir sistem olma özelliği taşıyan Osmanlı düşüncesine en çok tesirde bulunan ekol, hiç şüphesiz ki, -Mevlânâ’nın yanı sıra- İbn Arabî-Konevî-Molla Fenârî çizgisinde şekillenen Ekberiyye Ekolü’dür. Bu çizginin önemli isimlerinden birisi ve aynı zamanda Osmanlı Devleti’nin ilk şeyhülislamı olan Molla Fenârî, Anadolu’daki İslâmî ve tasavvufî düşünceyi daha çok Ekberî ekolün anlayışıyla şekillendirmiş muhakkik sûfîlerden olduğu gibi, aynı zamanda çok mühim bir kurucu düşünür, âlim, müderris ve devlet adamıdır.

Osmanlı düşüncesinin mimarlarından biri sayılan Molla Fenârî, önemli bir Konevî şârihi olması sayesinde, Ekberî fikirlerin İslâm dünyasına yayıldığı iki kanaldan birinin de bânîsidir. Bu kanallardan birisi İbn Arabî’nin Fusûsu’l-hikem’inin şerhleri vasıtasıyla intişâr eden damar, diğeri de Konevî'nin Miftâhu’l-gayb’ından beslenerek yayılan damardır. İşte Miftâhu’l-Gayb vasıtasıyla yürüyen bu silsileyi, bu eser üzerinde, ilk şerhi yazarak başlatan isim Fenârî’dir.

Elinizdeki bu eserde, Molla Fenârî hakkında biyografik bilgilerin yanında, onun Osmanlı düşüncesindeki yeri tespit edilmeye ve metafizik alandaki görüşleri gün yüzüne çıkarılmaya çalışılmıştır. Onun fikirlerinin anlaşılması, Osmanlı kültür ve medeniyetinin yanında, Ekberiyye geleneğinin tanınmasına katkı sağlayacağı gibi, modern çağdaki düşünce dünyamızın acilen ihtiyaç duyduğu birtakım meselelerin çözümüne de önemli oranda katkıda bulunacaktır.